De afgelopen jaren stond ik mee aan de wieg van heel wat boeken. Zo schreef ik een roman, twee dichtbundels, twee verhalenbundels en een natuurdoeboek voor kinderen. Boeken die ik zelf uitgaf. Daarnaast ben ik actief als ghostwriter en creëer ik boeken voor opdrachtgevers. Die publicaties verschijnen dus onder de naam van de opdrachtgever. Dat kan een particulier zijn, maar ook een gemeentebestuur, bedrijf of organisatie.
Soms neem ik enkel de redactie voor mijn rekening, soms help ik ook met het aansturen van illustratoren, fotografen, vormgevers en drukkers. Gaandeweg ontwikkelde ik daarbij een vast stappenplan. Dat bespaart me heel wat gevloek, slapeloze nachten en okselvijvers.
Stap 1: Eerst denken, dan doen!
Het lijkt zo evident, maar toch slaan heel wat mensen en organisaties deze fase (deels) over. Voor je de eerste woorden op papier zet, zou je duidelijk moeten weten wat je wil schrijven en voor wie.
Waarover gaat het boek? Wat is het doel, de achterliggende reden waarom je dit boek schrijft of laat schrijven? Wat wil je ermee bereiken? Als je hier op voorhand even goed over nadenkt, bespaar je jezelf heel wat tijd en mogelijke teleurstellingen.
Bijna even belangrijk is de vraag wie je wil bereiken. Wie is jouw doelgroep, jouw lezer? Dit bepaalt de schrijfstijl, maar ook hoe diep je op bepaalde zaken ingaat, welke dingen je beklemtoont, of je vakjargon gebruikt, en noem maar op. Denk maar aan het verschil tussen een artikel over een bepaalde aandoening in een medisch vakblad of een stuk rond dezelfde ziekte in de Libelle.
Stap 2: Een sterk plan
Voor ik aan een boek begin, maak ik steeds een (globale) structuur en indeling. Anders doe je zomaar wat en schiet je boek uiteindelijk zijn doel voorbij. Uiteraard wijzigt die indeling soms nog gaandeweg, wanneer er tijdens de research bijvoorbeeld onverwachte zaken naar boven komen of onderwerpen zo interessant blijken dat ze meer plaats vergen dan oorspronkelijk voorzien. Vaak zijn het net die zaken die het boek naar een hoger niveau tillen. Dat geldt voor proza, maar zeker ook voor non-fictie. Maar met een goede indeling behoud je het overzicht.
Stap 3: Goede bronnen is half gewonnen!
Bij een non-fictieboek is het vinden van betrouwbare informatie van essentieel belang. Dat kunnen geschreven bronnen zijn, zoals vakliteratuur, maar ook specialisten die zich in het onderwerp of bepaalde aspecten daarvan verdiepten. Zo praatte ik voor het boek ‘Natuur en landschappen in Hechtel-Eksel: zandboeren, heikappers en bosbouwers’ met verschillende natuurkenners en de voorzitster van de heemkundige kring. Mijn teksten werden ook meermaals door specialisten nagelezen. Hun waardevolle opmerkingen zorgden voor (hopelijk!) foutloze teksten vol weetjes die niet bij het grote publiek bekend zijn.
Waar ik heel voorzichtig mee ben, zijn internetbronnen. Er bestaan absoluut goede, gespecialiseerde websites en ik download bijvoorbeeld vaak onderzoeksrapporten en verslagen van specialisten, maar verder staat er op het internet helaas heel wat foute of onzorgvuldige informatie – en ja, ik ben me bewust van het ironische feit dat je deze blog op het internet leest. Er zijn heel wat online auteurs die hun uiterste best doen om enkel betrouwbare info aan te bieden en daar nog in slagen ook, maar voor elke integere internetschrijver zijn er tien die niet zo’n belang aan nauwkeurigheid hechten. Foutieve informatie wordt bovendien vaak blindelings overgenomen, waardoor dubbelchecken niet altijd soelaas biedt.
Stap 4: Schrijven maar!
De researchfase resulteert steevast in een heleboel aantekeningen. Die informatie moet vervolgens worden geordend en verwerkt. Dit is het punt waarop ik weleens het gevoel heb dat mijn hoofd gaat ontploffen en dat ik mezelf eraan moet herinneren om vooral rustig te blijven ademen en op tijd even een pauze te nemen om koffie te drinken, wezenloos uit het raam te staren of drie weesgegroetjes te doen. Eens dit allemaal wat helder is, begin ik te schrijven. Hoera!
Ik vind het prettig om mijn eerste, ruwe versie zo snel mogelijk op papier te hebben. In die fase duid ik zaken aan die ik nog verder moet opzoeken, navragen of waar ik nog over twijfel. Die pak ik bij een eerste herschrijfbeurt aan. Vervolgens herschrijf ik de teksten nog eens. En nog eens. Die versie laat ik aan mijn opdrachtgever lezen.
Vaak werk ik hierbij per hoofdstuk of boekdeel, of ik stuur toch minstens het eerste hoofdstuk alvast even door vooraleer ik aan de volgende zevenendertig hoofdstukken begin. Kwestie van toch te weten of de grote lijnen op z’n minst goed zitten voor ik op hetzelfde elan verder ga.
Hoewel ik vaak al een minstens een voorlopige titel in het hoofd heb, is de definitieve titel van het boek iets waar ik me helemaal op het einde over buig. Een goede titel dekt de lading, maar kan ook net op het verkeerde been zetten. Hij moet prikkelen, nieuwsgierig maken en aanzetten tot lezen.
Stap 5: Checken, checken en dan nog eens checken
Vervolgens verzamel ik de feedback van mijn opdrachtgever(s). Ik maak een nieuwe versie, die ik opnieuw doorstuur voor de laatste opmerkingen. Ondertussen heb ik mijn teksten zelf al ettelijke keren gelezen en herwerkt, tot ik ze haast woordelijk vanbuiten ken. Ik blijf schaven en bijstellen tot iedereen tevreden is over het eindresultaat.
Maar weten over het bijschaven van teksten? Lees er dan zeker mijn blog ‘Redigeren zonder hyperventileren’ even op na.
Stap 6: Joepie, het boek is klaar! Of toch niet?
Natuurlijk komt er meer kijken bij een boek maken dan teksten schrijven. Indien gewenst help ik opdrachtgevers met het verzamelen van beeldmateriaal, het laten uitwerken van illustraties, het laten vormgeven en drukken. En wanneer dat allemaal achter de rug is, begint het eigenlijk pas: de marketing en verkoop. Maar over die praktische zaken wijd ik graag uit in een volgende blog.
Boek in de maak? Bekijk dan mijn aanbod aan schrijfcursussen.
teksttype.be 