Je boek afwerken en in de winkel krijgen

Manuscript klaar? Aan het werk!

Bloed, zweet, tranen, nekpijn en een partner die zich verwaarloosd voelt: het schrijven van een boek eist zijn tol. Na maanden hard labeur is het dan eindelijk zover: de teksten zijn klaar. Hoera! Nu kan je aan de slag.

Ja, dat lees je goed. Het is nog lang geen tijd om op je lauweren te rusten. Zeg je abonnement op Netflix op en stel die strandvakantie nog een paar maanden uit, want nu begint het pas. In een vorige blog deelde ik mijn persoonlijk stappenplan dat ik volg om boeken te schrijven. In deze blog heb ik het graag over alles wat erna komt. En dat is heel wat.

Het oog wil ook wat

Ik ben de eerste om te zeggen dat inhoud primeert op verpakking, maar boekenkopers slaan massaal de nobele raad ‘Never judge a book by its cover’ in de wind. De foto of tekening op de cover bepaalt of iemand je boek uit het rek neemt. Ook de grootte en het lettertype van de tekst op je omslag en de plaats waar je deze zet, maken een hemelsbreed verschil. Om nog maar te zwijgen over kleuren…

Een cover maken zou geen haastklus mogen zijn, die je helemaal op het einde nog even doet voor het geheel naar de drukker gaat. Tenzij je zelf een grafisch talent bent, zou ik dit uitbesteden. Dit doe ik zelf altijd, zowel bij mijn eigen boeken als voor de boeken die ik in opdracht maak. Een goede vormgever zal je helpen om een coverbeeld te kiezen en dit beeld te matchen met het juiste lettertype. Vraag hem of haar om meerdere voorstellen uit te werken en laat je favoriete voorstel verder op punt stellen. Vraag feedback aan verschillende mensen. De meningen durven nogal eens uiteenlopen, maar heel vaak zie je een duidelijke meerderheid met een voorkeur voor een bepaalde omslag. Op een bepaald moment voel je gewoon: dit wordt hem!

Niet enkel de cover, maar ook de achterflap is cruciaal bij de aankoopbeslissing. Denk goed na over de vormgeving en tekst van je achterflap. Denk aan een korte, prikkelende inleiding, een korte review, of een fragment uit je boek. Neem er eens een paar boeken uit je kast bij en kijk wat er op de achterkant staat.

Ook het binnenwerk laat je best vormgeven door iemand met verstand van zaken. Het lettertype, de lettergrootte en de bladspiegel maken een boek aantrekkelijker en fijn (of vervelend) om te lezen. Ik vind rust en witruimte daarbij zeer belangrijk. Je wilt niet gestrest geraken van door een boek te bladeren, toch?

Kies je voor enkel tekst of voeg je beeldmateriaal toe? Veel non-fictieboeken bevatten foto’s, illustraties en grafieken. Om zaken te verduidelijken en te illustreren, maar ook om de aandacht vast te houden. Het verzamelen of laten maken van dat beeldmateriaal is een tijdrovende bezigheid. Wanneer ik boeken voor opdrachtgevers maak, begin ik daar al vroeg in het creatieproces mee, zodat (bijna) alle foto’s of tekeningen klaar zijn wanneer het boek geschreven is. Ook raad ik mijn opdrachtgevers altijd aan om te zorgen dat de beelden een zekere samenhang vertonen. Als je foto’s van meerdere fotografen gebruikt of tekeningen door verschillende illustratoren laat maken, is dit een hele uitdaging. Let er in dat geval vooral op dat de grotere foto’s, die een prominente plaats in de lay-out innemen, bij elkaar passen qua stijl.

Ook grafieken zouden allemaal een gelijkaardige lay-out moeten krijgen. Je kan natuurlijk wel wat variëren, maar zorg alsjeblieft dat het geen onoverzichtelijke chaos wordt. Doseer ook bewust. Te veel grafieken en taartdiagrammen hebben doorgaans net een omgekeerd effect: de lezer verliest het overzicht en – nog erger! – zijn aandacht.

Let er ook op dat foto’s voldoende groot zijn. Vraag het bij twijfel even na aan je vormgever.

Druk, druk, druk!

Eens je vormgeving klaar is, moet het boek uiteraard gedrukt worden. Dat vind ik zelf altijd een spannend moment.

Op voorhand heb ik al een papiersoort, een cover (paperback of harde cover) en een manier van inbinden (naaien, lijmen) gekozen. De vormgever kan je hierbij helpen. Ik vertrouw de lay-outer waar ik het meest mee samenwerk, hier blindelings in. Hij heeft ook altijd voorbeelden om aan te tonen wat hij bedoelt. Het is niet erg als je niets van deze zaken afweet. Daar bestaan vakmensen voor. Ook een drukker kan je hiermee helpen. Vraag steeds goed naar de eventuele meerprijs. Soms bestaan er goedkopere alternatieven die net zo goed zijn.

De vormgever bezorgt me een drukklare pdf. Deze leg ik nog eens voor aan de opdrachtgever. Ondertussen ga ik er zelf nog een laatste keer met de luizenkam door. Vervolgens bezorgt de drukker een (digitale) drukproef, die ik nog eens doorneem. En dan is het wachten geblazen tot dat zaligmakende moment waarop je voor het eerst je boek in handen houdt en die nachtmerries over verkeerd gedrukte of te laat geleverde exemplaren onterecht bleken. Yes!

Als je altijd al gedroomd hebt van een zolder vol boeken, zit je werk er nu écht op. Als je de boeken tot bij de lezer wil krijgen, begint de volgende fase: marketing en verkoop.

Als zoete broodjes

Als het goed zit, heb je op voorhand nagedacht over mogelijke afzetkanalen en deze bij voorkeur al gecontacteerd. Zowel particulieren, bedrijven als organisaties beschikken over een netwerk. Als er ooit een uitgelezen moment bestaat om dit netwerk aan te spreken, dan is het wel wanneer je een boek hebt uitgebracht.

Ik raad opdrachtgevers altijd aan om eerst bij hun eigen netwerk te beginnen en in te zetten op gratis publiciteit. Verzend een persbericht naar alle lokale en landelijke media die relevant zijn voor je boek, stuur nieuwsbrieven, mails en postduiven, plaats berichten op je sociale media en website, spreek mensen aan. Organiseer een boeklancering waarop je je voltallige netwerk uitnodigt en de (lokale) pers. En vooral: hou vol. Vlak na de lancering zal er veel aandacht zijn voor je boek, maar na een tijdje dooft dit vanzelf uit. En dan is het aan jou om de boodschap levendig te houden. Voorzie hier ook een budget voor. Als je het slim aanpakt, verdien je elke euro dubbel terug.

Omdat marketing en verkoop zo belangrijk zijn, wijd ik er binnenkort een afzonderlijke blog aan, waarin ik dieper inga op technieken en tips om meer boeken te verkopen.

Heb je hieraan gedacht?

Budget

Boeken maken kost geld. Denk maar aan redactie, vormgeving, druk, een boeklancering en marketing. Misschien moeten er wel foto’s worden aangekocht of zelfs een fotograaf of illustrator aangesteld? Vraag op voorhand offertes, maak een realistische schatting en zorg voor speelruimte. Als je meer budget opzijzet dan je denkt nodig te hebben, kom je niet voor verrassingen te staan of kan je op de valreep nog voor die duurdere, fancy papiersoort kiezen zonder jezelf in de vinger te snijden.

Terugverdientijd

Een boek maken is een hele investering, zowel wat tijd als geld betreft. Hou er rekening mee dat het even kan duren voor je uit de kosten bent. De kans is immers heel groot dat je die duizend boeken niet op één week tijd gaat verkopen.

Uitgeven

Er zijn heel wat manieren om je boek uit te geven. Je kan proberen om bij een klassieke uitgeverij binnen te geraken. Dat is niet eenvoudig én beperkt je in je vrijheid. Daarom kiezen veel particulieren en organisaties voor een uitgave in eigen beheer. Particulieren opteren vaak voor een self publishing platform. Dat is een bedrijf dat het boek voor jou maakt – tegen betaling. De vormgeving en kwaliteit van de druk laten echter vaak te wensen over. Omdat veel van deze bedrijven zichzelf ‘uitgever’ noemen, treedt er nogal eens verwarring op.

Er zijn ook kleine uitgeverijen die ergens tussen de klassieke uitgever (die de eindredactie, vormgeving, druk en verkoop van je boek volledig op zich neemt en daar geen vergoeding voor vraagt) en de self publishing platforms zweven. Sommige van die bedrijfjes zijn wat vaag over wat ze nu exact doen en wat jij ervoor terugkrijgt of moet betalen. Mijn advies? Als je met een (zogenaamde) uitgever in zee gaat, vraag dan naar een duidelijk contract en leg dit voor aan de Vlaamse Auteursvereniging voor je het ondertekent. Zelf kies ik ervoor om alles volledig zelf te doen, zonder tussenpartijen. Zo heb je de kwaliteit van de druk en vormgeving zelf in de hand. Ook voor bedrijven en organisaties is dit de beste oplossing.

Oplage

Een oplage bepalen is altijd een uitdaging. Het is duurder om twee keer vijfhonderd exemplaren te laten drukken dan één keer duizend, maar je wil ook geen zolder vol boeken die stof staan te vangen. Veel hangt ook af van het soort boek. Hoe groter en specialer het boek, hoe meer het in verhouding zal kosten om een kleine oplage te drukken en hoe moeilijker het wordt om ‘snel nog even wat exemplaren bij te drukken’.

Veel mensen kiezen voor Printing On Demand (POD): hierbij wordt één exemplaar gedrukt telkens iemand een boek bestelt. Of je kan pakweg twintig boeken laten drukken en bijbestellen als die bijna op zijn. De druk van zo’n kleine oplage is duurder dan wanneer je op traditionele wijze een grotere oplage laat drukken. Dit is ook enkel interessant voor boeken met een papieren cover. Anders is het bijna onmogelijk om uit de kosten te komen. Als je werkt via een POD-platform, zijn er vaak ook heel wat beperkingen wat cover, lay-out en bindwijze betreft.

Prijs

Eigenlijk is het heel eenvoudig om de prijs van je boek te bepalen. Bereken het totaal van je kosten en deel dit door het aantal boeken dat je laat drukken. Stel dat je 15.000 euro uitgeeft en je laat 1.000 exemplaren drukken. Dan kosten die boeken dus 15 euro per stuk om te maken. Als je 20 euro per boek vraagt, maak je dus 5 euro winst. Zo eenvoudig is het. En toch weer niet. Want je verkoopt misschien niet je volledige oplage. En je wilt niet dat je boek te duur is. Of te goedkoop, want dan zullen consumenten denken dat het boek niet veel waard is.

Bovendien zullen winkels en andere verkooppunten een korting willen. Sommige winkels willen 40% korting op jouw verkoopprijs. Als je via hen verkoopt, maak je dus minder winst. Maar je hebt wel extra verkooppunten en bereikt een publiek dat je anders niet zou bereiken. Hetzelfde geldt voor bibliotheken: zij willen een fikse korting, maar je boeken worden wel uitgeleend en door veel mensen gelezen. En dat is veel waard, zeker op lange termijn.

Het hoeft als organisatie natuurlijk niet je doel te zijn om geld te verdienen aan het boek. Je kan er zelfs voor kiezen om er geld in te investeren, omdat het boek je klanten opbrengt of je helpt om je boodschap te verspreiden. De keuze is aan jou, maar het is wel belangrijk dat je die bewust kan maken! Leuk om in het achterhoofd te houden: moest het tot een tweede druk komen, heb je natuurlijk enkel nog de druk- en marketingkosten. De andere kosten (redactie, vormgeving, foto’s) zijn eenmalig. Maar dat impliceert wel dat je veel boeken moet verkopen.

ISBN

Het is niet verplicht om een ISBN te nemen, maar als je je boek via boekhandels wil verkopen of in bibliotheken krijgen, is het wel een voorwaarde. ISBN staat voor International Standard Book Number en bestaat uit dertien cijfers met een streepjescode. Je kan een ISBN heel eenvoudig online aanvragen via http://www.boekenbank.be tegen een kleine, eenmalige kost. Een ISBN maakt ook dat je boek makkelijk terug te vinden is. Je kan één ISBN aanvragen, of meteen voor een uitgeversprefix kiezen, als je in de toekomst nog andere boeken plant. Zelf heb ik een uitgeversprefix voor de boeken die ik onder mijn eigen naam in eigen beheer uitbreng.

Uitbesteden

Je kan alles zelf doen, maar ook bepaalde aspecten uitbesteden. Redactie, vormgeving, distributie, marketing: voor elk aspect bestaan specialisten. Kies voor een professioneel freelancer die dit voor jou in goede banden leidt, of zet er een medewerker of stagiair op.

Gratis boeken

Reserveer boeken om gratis weg te geven. Voor iedereen die meewerkte, aan strategische partners, klanten, mensen die je kunnen helpen om je boek te promoten. Organiseer ook een paar winacties via sociale media en andere kanalen. Of schenk eens boeken aan een goed doel.

Distributie

Over de verkoop heb ik het in een volgende blog, maar met distributie bedoel ik de boeken fysiek tot bij de verkooppunten en kopers krijgen. Als bedrijf of organisatie zal je een medewerker moeten aanduiden die hier de nodige tijd voor kan vrijmaken. Een stagiair kan ook helpen, zeker in de periode van de lancering. Je kan de distributie ook uitbesteden. Dit komt uiteraard wel met een kost. Ook boeken verzenden is prijzig, zeker in België.

Het is goed om op voorhand in het achterhoofd te houden dat het gewicht en de grootte van je boek ook de verzendkosten bepalen. Zorg voor een goede verpakking, zoals een gewatteerde enveloppe of een kartonnen wikkelverpakking. Zeker bij een harde cover kies je best voor een stevige verpakking om schade te voorkomen en verstuur je het boek maar beter als pakketje. Voor particulieren is distributie een hele klus. Ze kennen mij goed in het postpunt om de hoek…

Boek in de maak? Bekijk dan mijn aanbod aan schrijfcursussen.

In een vorige blog deed ik al uit de doeken hoe ik non-fictieboeken schrijf.

(c) Leen Raats