Het is hard zwoegen om teksten eindeloos te herwerken en herlezen tot je ze haast woordelijk vanbuiten kent. Soms lees ik zelfs stukken hardop voor om zeker te zijn dat het ritme goed zit. Eigenlijk is het een vorm van zelfkastijding. Maar wel eentje met een mooie beloning: een strakke, goed geschreven tekst die zijn doel niet voorbijschiet. Dit zijn 7 dingen die elke (goede) eindredacteur doet.
1. Kritisch naar je tekst kijken
Een redacteur kijkt met andere ogen naar je tekst dan jijzelf. Hij stelt zichzelf (en jou) vragen als: moet deze informatie er echt in? Is dit voorbeeld relevant? Zeg je niet gewoon twee keer hetzelfde? Moet dit verder toegelicht worden? En vooral: hoe kan ik de essentie op een heldere, bondige manier overbrengen?
Hij zal hierbij ook bekijken of de tekst bij je doelgroep past. Jij weet waarschijnlijk beter dan wie dan ook wie je doelgroep is en wat hij of zij wil lezen. Maar weet je ook welke taal jouw publiek hanteert? Een goede eindredacteur staat hierbij stil. Wie bereik je of wil je bereiken? Welke toon en schrijfstijl passen bij deze mensen? Kies je voor je of u?
2. Vakjargon vermijden of toelichten
Hoe verder je je in een onderwerp verdiept, hoe minder je erbij stilstaat dat bepaalde woorden niet voor iedereen even duidelijk zijn. Zelf verzorg ik vaak eindredactie en copywriting voor overheden en natuurorganisaties, waar termen als invasieve exoten, Natura 2000-habitats en dunningen ingeburgerd zijn. Een doorsnee mens heeft echter geen idee waar het over gaat. Mijn oplossing bestaat er meestal uit om de term te lanceren, en meteen in de tekst zelf heel kort en duidelijk uit te leggen. Verderop in de tekst kan de term dan wel zonder verklaring gebruikt worden. Spring hier echter zuinig mee om. Soms is het helemaal niet nodig om dergelijke termen te gebruiken.
Natuurlijk hangt veel af van je doelgroep en het is dan ook een immens voordeel als je redacteur of copywriter hier enige affiniteit mee heeft. Zo doe ik al enkele jaren de eindredactie voor het ledenblad en andere publicaties van Bosgroep Limburg en weet ik dat ik niet meer élke term rond bosbouw of natuur aan de leden moet uitleggen. Bepaalde basisbegrippen uit de sector zijn voor hen door en door vertrouwd. Maar ik blijf altijd kritisch en verklaar nog regelmatig minder frequent gebruikt jargon in deze teksten.
3. Schrappen
Kill your darlings. Less is more. Schrappen wat niet past. Het is een cliché, net omdat het waar is. Een tekst wordt beter door te schrappen. Een eindredacteur merkt meteen op welke stukken overbodig zijn, waar je in herhaling valt, wat niet ter zake doet. Daar wordt je tekst enkel maar beter van.
4. Je stijl en spelling verbeteren
Uiteraard zal een eindredacteur ook de spelfouten uit je tekst filteren. Die sluipen er sneller in dan je denkt. Bovendien hebben we de neiging om over onze eigen fouten heen te lezen en is de spellingcorrector van Word weliswaar een handig hulpmiddel om typefoutjes te vermijden, maar heeft hij het ook vaak bij het verkeerde eind. Een extra paar ogen is onmisbaar.
Juist gespeld is echter niet noodzakelijk goed geschreven. Kromme zinnen, een haperend tekstritme, slordige zinsbouw, … Een redacteur maakt er komaf mee en herschrijft waar nodig.
5. Voor een logische opbouw zorgen
Veel teksten hebben nog het meeste weg van een mop waarvan je eerst de pointe vertelt: ze missen een logische opbouw. Het is niet evident om de vele gedachten, voorbeelden en ideeën die je in je hoofd hebt op een begrijpelijke, overzichtelijke manier op papier te zetten. Ga er niet automatisch van uit dat iedereen je hersenkronkels wel zal kunnen volgen. Een eindredacteur kijkt met frisse ogen naar jouw tekst en is in feite de eerste proeflezer. Door zijn jarenlange ervaring weet hij meteen of je tekst duidelijk gestructureerd en opgebouwd is. Hij zal alinea’s en zinnen verplaatsen tot de puzzel klopt.
6. Een goede inleiding en titel schrijven
Hoeveel seconden had jij nodig om te bepalen of je deze tekst zou lezen? En waarom heb je dit uiteindelijk gedaan? Een duidelijke of net prikkelende, mysterieuze inleiding is essentieel. Dat geldt zeker ook voor de titel. De eindredacteur zal je eventuele voorstel heel kritisch bekijken en vaak een ander voorstel doen. Zeker bij langere teksten zal hij ook tussentitels toevoegen.
7. De tekst meermaals nalezen
Gemiddeld lees ik teksten waarop ik eindredactie doe zo’n vijf keer door. Eerst lees ik de tekst een keer helemaal door om een totaalbeeld te krijgen. Daarna ga ik er met de grove hakbijl doorheen, zodat de ruwe structuur goed zit. Dan ga ik verder op zinsniveau werken en tot slot kijk ik naar spelfouten. En dan lees ik de tekst nog eens, gewoon om zeker te zijn dat ik niets over het hoofd zag.
Als er voldoende tijd is, laat ik de finale tekst liefst ook even rusten om er nadien nog een keer door te gaan. Ik lees teksten soms zo vaak na dat ik ze al beu ben voor ze gepubliceerd worden. Maar het is de enige manier om kwaliteit te waarborgen.
Aan de slag met een eindredacteur
Oké, je wil dus aan de slag met een redacteur. Wat moet hij of zij weten om jouw tekst naar een hoger niveau te tillen?
- Wie is je doelgroep?
- Is het een laagdrempelige of gespecialiseerde publicatie?
- Waar en hoe wordt de tekst gepubliceerd? Gaat het om een persbericht, nieuwsartikel, brochuretekst, webcopy, ledentijdschrift, jaarverslag, … ?
- Wat is het doel van je tekst? Wie wil je bereiken en waarom? Wil je mensen informeren, voorlichten, amuseren, aanzetten tot actie of tot klant maken?
Op zoek naar een eindredacteur om met jouw teksten aan de slag te gaan?
Laat me gerust iets weten!
teksttype.be 